Pastorałka

Jak tam musiało być zimno: palce kostniały, ciało
przeszywał przenikliwy dreszcz. Krew na Jej białej
sukni, nad odciętą scyzorykiem pępowiną latają
muchy. Noc. Dziecko całe w brudnej ziemi. Dlaczego
nic mu się nie stało, nie zmarło od razu po porodzie?
Zakażenie, brak higieny i odpowiedniej lekarskiej opieki.
Nie było innego wyjścia. Ale stało się inaczej: było.
I to jest najdziwniejsze.

Wszystko nie tak i na odwrót. Ostateczna materia
w ciele: drobnym i słabym, chorowitym i kaszlącym.
Noc. Pusto. A tutaj dzieje się wszystko. Małe dziecko
przewraca się z boku na bok, matka nie dostała
przeciwbólowych leków i krzyczy. Całą drży, osuwa się
na ziemię. Mdleje. Próbuje ją ocucić. Nie umieraj.
Przecież wtedy tylko koniec. Zostań. Proszę, zostań -

- Boże, w którego nie wierzę. Wracaliśmy z kościoła.
Zmęczone twarze odbijały się w kałużach. Latarnie
świeciły za słabo i można było zgubić się w ciemności.
Nie wiedziałem, po co tam poszedłem i po co wracałem.
Kroki odbijały się echem jak wbijane gwoździe. Jak
rozlewa się krew, gdy zardzewiały metal wchodzi w
nadgarstki? Jak napinają się mięśnie? Szliśmy dalej.
Co się wtedy wydarzyło? To były tylko narodziny.

Nie umiem powiedzieć nic, ponad "tylko". Milczę
przed nienazwanym. Tłum ludzi. Klęczą. Nie potrafię
wypowiedzieć słowa, w którego nie wierzę
Boże, jak tam musiało być zimno. Dalej noc. Krok
po niewierze to powolne odchodzenie, Po którym nie
można wrócić. I nie ma innego wyjścia. I to jest
najdziwniejsze.

(25 XII 2014)

Pusto, dramat w jednym akcie.

Pusto
dramat w jednym akcie

(Pokój w nowoczesnym mieszkaniu, w wielkim mieście. Na środku sceny – łóżko. Po obu jego stronach -  otwarte okna. Zimny poranek późnej jesieni. W łóżku młody mężczyzna. Wstaje, dopiero po przebudzeniu.

Podstawową wskazówką inscenizacyjną jest zapis tekstu).

MĘŻCZYZNA: 

[1.] 

Jeszcze raz. Wszystko od nowa. Takie same poranki. Za oknem mgła, niebo o kolorze brudnego mleka. Lodowate powietrze. Czy nie jest za zimno? Nie, w sam raz. I to nigdy się nie zmienia. 7:38. Ciało, ledwo przebudzone i zdrętwiałe. Prawie martwe, ale jednak wstaje, wiedzione jakąś dziwną siłą. Może kawy? Tak, jedną, zawsze tylko jedną. Małe espresso. Usiądę sam, naprawdę nie trzeba. Proszę mnie zostawić, tak jak wszyscy. Nie, nie robi mi Pani przykrości. Nikt nie robi mi przykrości. Bo nikogo nie ma. Cisza odbija się od pustych ścian. Albo może lepiej – rozmawiam z milczeniem. Chociaż nie, to źle brzmi – sam ze sobą zaczynam robić się strasznie egzaltowany. Trzeba na siebie uważać: 

taki stan wymaga rygorystycznej samokontroli. Regularne posiłki. Pobudka o tej samej porze. Sok ze świeżo wyciskanych owoców. Codziennie dwadzieścia minut biegania. Żadnej kawy i papierosów Ten doktor mi tak powiedział. Że kiedy ciało jest zdrowe, to i dusza zaczyna się uzdrawiać. To wszystko jest w tobie, pamiętaj, tylko musisz to odkryć. Nie możesz się zamykać na ludzi. Najważniejsze to się nie bać. Przecież oni chcą dobrze. Oni mogą coś dać sobie. Ty możesz coś dać im. Jesteście sobie potrzebni. 

Rzeczy pozaliterackie (2)

Drodzy czytelnicy,

zachęcam do lektury moich tekstów eseistycznych, które powstały w ostatnich miesiącach. Oto linki do nich: 

Nieznośna lekkość awangardy, "Ruch Muzyczny" 2014 nr 6
Obcy, "Ruch Muzyczny" 2014 nr 9

Serdecznie pozdrawiam -

Michał Zdunik 

Listopad [To tylko zmęczenie. Dni coraz krótsze.]

To tylko zmęczenie. Dni coraz krótsze. Światło ucieka. Czas

przestał istnieć, a poranki to pusta wieczność. Przecież nie można

już zmienić podjętej decyzji. Mam zostać? Tam ktoś na mnie czeka.

Wynajęte mieszkanie i opłacone rachunki. I co z tego, że nie

istnieje? W końcu można się oszukiwać. Krew trudno zatamować,

powoli unosi się w wilgotnej parze. Ostatnia łaźnia. Zapędzeni i

upchnięci, czekają. Ten z dołu zobaczył, że sufit przecieka. Zobaczył

i zemdlał. To tak łatwo? Czyli bez oklasków? Już więcej nie będzie.

Gdy po raz pierwszy zobaczyłem jej ciało, nie chciałem uwierzyć,

ze istnieje naprawdę. Delikatna chropowatość skóry. Drżała za

każdym dotknięciem. Na początku się bała, ale pozwoliła wejść

w samą siebie. Aż do krwi. Brak oddechu. Już może umierać.

Przyjechała do mnie do miasta, a ja nie odbierałem. Błąkała się

po pustych ulicach. Patrzyła w sklepowe witryny, a tam nie widziała

swojego odbicia. Dobranoc, najdroższa. Dobranoc. Nie zostało z nas

nic. Potrafisz uwierzyć? Z liczby mnogiej pozostało mileczenie. Język

stracił swoją gramatykę i skladnię: w końcu jak opowiedzieć znikanie?

Dobranoc. Śpij spokojnie. NIe bój się, nie ma już snu.

Już jej nie kochał. Ale cały czas bał się o tym powiedzieć. Ile w tym

wszystkim nieustępliwego banału? To już lepiej zamilczeć. Dzwonił

i nic nie mówił do słuchawki. Dni mijaly w pianissimo. Pauza generalna.

Przecież nie możesz tego zrobić. Co się wtedy stanie? Nic. Kim ty

teraz jesteś. Nie wiedział już, jak się nazywa. W lustrze nie poznawał

swojej twarzy. Jak wrócić do własnego imienia? Jak wrócić do tamtych

dni, tamtej nocy, gdy nie znało się jej ciała, rytmu oddechu, powierzchni

skóry? Ale przecież tamtego momentu już nie ma. No tak. Tak samo

ze wszystkim. Już nic nie mów proszę. Wiem, co chciałaś powiedzieć.

Zresztą, to nieważne. To tylko zmęczenie. Więcej odooczynku. Teraz

tylko sen. 

(listopad 2014)

Październik [Coraz bardziej mnie nie ma.]

Coraz bardziej mnie nie ma. Dni już krótsze, niedługo

zostanie tylko noc. Jak na jakiejś nieznanej scenie - wszyscy

patrzą, gdy ja się spalam. Patrzysz na mnie i nic nie mówisz. 

Zresztą ja też. Może zostaniesz jeszcze? Nie wychodź. Nie chcę

być sam. Ile to już lat? Poranki ciągle takie same. We mgle łatwo

zabłądzić i potem nigdy się nie obudzić. Zgubiłem się w mieście

i wsiadłem do złego tramwaju. Dojechałem aż do kresu. Po 

chwili nie pamiętałem jak się nazywam. A przedstawienie trwało dalej. 

Tylko kto jest widzem? Rytm czasu nie zmieni się nigdy. Wieczne ostinato

zmęczenia. Dni jak niestaranne kalki samych siebie. Chciałbym zostać

Żeby było żadnego jutra. Przeglądać tylko stare zdjęcia i wiecznie

umierać. Czy to już ostatni akt? Dalej nie umiem tekstu. Nie wiem co 

mówić. Mogę przepraszać za to, że jestem, ale i tak nikt mnie 

nie usłyszy. Już po wszystkim. To tylko tyle? Aż tyle. Znowu 

trudno wstać. Już wszyscy wyszli. Jeszcze tylko chwila przed

przebudzeniem. Aby tylko nie opuszczać snu. Szum ulicy

za oknem. Głosy ludzi, który nie ma. Potem cisza. 

Próbowałem otworzyć oczy a na powiekach był popiół.

(październik 2014)

Morza (poemat dla teatru)

Morza

(poemat dla teatru)

1.

w zmąconej powierzchni fal odbija się światło jak słowa

przemierzające podwodne labirynty pamięci jeszcze nigdy

śmierć nie była tak blisko – tuż za białą barierką

zaczyna się koniec – patrzyła w bezbrzeżna toń – czy jak mówiła

że jest gotowa to zrobić kłamała? teraz ukazywała mi się

sama prawda

coraz bardziej oddalaliśmy się od lądu coraz bardziej w głąb

uciekaliśmy od pewnej i znanej nam powierzchni ciała

jej twarz stawała się dla mnie coraz bardziej obca jak

wyspy które nigdy miały nie zostać odkryte – nasz statek

minął jedną z nich i wydawało mi sie że widzę tam człowieka

ale to to było tylko złudzenie – podobnie jak nasza wspólna wieczność

2.

no tak

bo to wszystko miało być inaczej

prawda

ale tak jakoś

dziwnie się ułożyło

wiesz nie wiem czy to ma jeszcze w ogóle sens

no ale przecież

właśnie

czy nie warto jeszcze raz spróbować

ile razy można -

ciągle od początku i znowu i znowu jeszcze raz

czy warto to wszystko tak od razu -

ale co wszystko

jak to co?

przecież właściwie nie ma nic

no właśnie nie ma nic

(powinniśmy odbyć tę rozmową idąc brzegiem morza i patrzylibyśmy na upływające życie i taki upływający czas ale na szczęście nic takiego się nie odbyło bo to było jeszcze wcześniej ale chyba tak naprawdę to w ogóle tego nie było tylko my sobie to wszystko sami wyobrażaliśmy i mówiliśmy te słowa w naszych zmęczonych tymi wszystkimi wspomnieniami umysłach i dochodziliśmy do tego samego wniosku że chyba dobrze że ta rozmowa się nie odbyła bo wtedy utonęlibyśmy w głębinach banałów w odmętach słów które nie znaczą nic poza swoim pustym brzmieniem a tak uchowaliśmy własną materialność cielesną dotykalną krwistą wszystko co pozostało nam w bezbrzeżnej krzyczącej samotności)

ale i to się nie udało

znikało wszystko

zatapiałem się

w sobie samym

"Lalki" - czytanie w Paryżu/"Les Poupées" - lecture à Paris

W Paryżu, 3 czerwca 2014 roku, o godz. 19.00 w Théâtre Laboratoire Elizabeth Czerczuk, odbędzie się czytanie mojej sztuki Lalki. Wydarzenie to jest częścią cyklu lektur współczesnych polskich dramatów, organizowanego przez Instytut Polski w Paryżu we współpracy z Théâtre Laboratoire Elizabeth Czerczuk i  Presses Universitaires du Mirail, collection Nouvelles Scènes • Polonais. Poniżej podaję, po francusku, wszystkie informacje o czytaniu i dane adresowe. 

Serdecznie zapraszam!

NOUVELLE DRAMATURGIE POLONAISE
panorama du théâtre polonais d’aujourd’hui
Théâtre Laboratoire Elizabeth Czerczuk

2e séance de lecture
mardi 3 juin 2014 à 19h

Les Poupées"
(Lalki)
de Michał Zdunik                                  

traduction : Kinga Joucaviel
éditeur : Presses Universitaires du Mirail, collection Nouvelles Scènes • Polonais

mise en espace : Elizabeth Czerczuk
avec les comédiens de la Compagnie Elizabeth Czerczuk

en présence de l’auteur
et de la traductrice

Cycle initié et organisé par l’Institut Polonais de Paris

en partenariat avec
le Théâtre Laboratoire Elizabeth Czerczuk

et les Presses Universitaires du Mirail

Adresse

Théâtre Laboratoire Elizabeth Czerczuk 
20 rue Marsoulan
75012 Paris
tel. 01 43 40 79 53
www.theatrelaboratoire.com

Entrée libre

réservation conseillée :
paris.info@instytutpolski.org

Rzeczy pozaliterackie

Drodzy czytelnicy,

brak nowych postów literackich i teatralnych nie oznacza przerwy w pisaniu. Wręcz przeciwnie! W oczekiwaniu na kolejne, powstające, fragmenty zapraszam do lektury moich najnowszych esejów:

"Duszczyka" po latach. Nowe tropy, "Teatr" 2014 nr 1

Milczenie brzmień. O muzyce w poezji Tadeusza Różewicza, "Ruch Muzyczny" 2014 nr 3

Inne teksty czekają na swoją publikację. Gdy pojawią się online, z radością zamieszczę odpowiedni link na blogu.

Serdecznie pozdrawiam - 

mz

Prologi, I

na scenie tylko mężczyzna, a w nim: chór

czas przemykał krętymi chodnikami - labirynty ciemnych uliczek w mieście

nie rozświetlał ich mrok dnia kamienice gniotły ciała kretów drążących

powierzchnię niewiadomych snów (nie potrafił się ostatnio obudzić

ciągły ból głowy nieprzyjemne kłucie w sercu może to zbliżało się już

        obudził się i nie nazwał tego – co niewypowiedziane nie istnieje

        frazes który przestał coś dawno znaczyć a teraz ma tylko chronić

        przed tym co zmierza w krzykliwym milczeniu)

dlaczego nie zostałeś (kto to mówił do niego?) trzeba było nie odchodzić

ale dobrze: nie będziemy komentować twojego wyboru którego

nam nie zostawiłeś – nie ma innego wyjścia: tutaj już nie ma światła tak

bardzo lubisz snuć się w mgłach zapomnianych twarzy obijać się

ściany drzwi domów widm – one wszystkie kiedyś były – a teraz

tylko na martwej tafli znikającej pamięci

(przestań to wszystko nie istnieje! - ale co? - za oknem crescendo

tramwajowych szyn transformatory trzymają długie legato basowych

uwertur – nie możesz kończyć ale musisz zacząć od nowa albo chociażby od końca

        wskazówki zegara przesuwają się jakby szybciej roztopione w godzinach

        czy może sam oszalał?

                                           samotność zapukała cicho i niepozornie

        prawie tylnymi drzwiami i rozsiadła się swoim chłodnym trwaniem

        istnieje tak bardzo tak mocno bo naprawdę jej nie ma albo może jest

        lecz nie tutaj ale daleko tam za odbiciem jego w zwierciadłach może

        nawet jeszcze dalej

                                       w lustrze lustra)

styczeń 2013